Wspólnoty gruntowe – problem gmin, powiatów i rolników

Na wątpliwości w tym zakresie składają się niejasne i niedostosowane do rzeczywistości przepisy prawne, wieloletnie zaniedbania Gmin jako gospodarzy wspólnot i prowadzących rejestry, brak podstawowej wiedzy prawno-finansowej osób, które pełnią funkcje zarządcze w organach wspólnot gruntowych, a często nawet brak tych organów.
Spraw, których stroną jest wspólnota gruntowa jest coraz więcej i nie należą one do najłatwiejszych, nawet dla prawników. Dodatkowe trudności w kształtowaniu stosunków prawnych we wspólnotach gruntowych niosą niekiedy stosunki sąsiedzkie i międzyludzkie, a także konsekwencje nieuregulowanych kwestii związanych z dziedziczeniem po zmarłych członkach wspólnoty.
Kancelaria przygląda się również zmianom prawa w tym zakresie i wydaje się, że sytuacja zmierza ku normalizacji, przynajmniej w pewnym stopniu.
Obecnie trwają prace legislacyjne nad zmianami mającymi pomóc w ustaleniu, które z nieruchomości stanowią wspólnoty gruntowe oraz kto i w jakich udziałach jest uprawniony do korzystania z tych gruntów. Ustalenie to będzie mogło nastąpić również według aktualnego faktycznego korzystania ze wspólnoty, a nie jak dotychczas tylko według stanu z 1963 roku.
Nowelizacja ma także umożliwić przekształcenie wspólnoty gruntowej, traktowanej dotychczas jako szczególnego rodzaju współwłasność bądź przedmiot współużytkowania, we współwłasność, co umożliwi założenie ksiąg wieczystych dla tych nieruchomości i ułatwi ich sprzedaż. Przekształcenie wspólnoty gruntowej, zgodnie z projektem nowych przepisów, będzie następować na podstawie uchwały jej członków.
Zmianie mają ulec również przepisy regulujące ustrój spółek powołanych do zagospodarowania wspólnot gruntowych oraz wprowadzenie sądowej kontroli działalności organów spółek.
Wskazane wyżej zmiany mają rozwiać niepewności co do sytuacji prawnej niektórych gruntów, co będzie korzystne zarówno dla gmin, które będą mogły przejąć grunty w przypadku braku możliwości ustalenia osób uprawnionych we wspólnocie, jak i dla samych rolników, którzy często mają kłopoty przy ubieganiu się o dopłaty bezpośrednie, z tytułu użytkowania gruntów, należących do wspólnot gruntowych.
Problem nie jest mały, tylko w województwie mazowieckim jest ok. 1500 wspólnot gruntowych. Wątpliwości prawne mają wszyscy: wójtowie, burmistrzowie, starostowie i rolnicy. W przypadku pytań i niepewności związanych z poruszonym zagadnieniem warto skorzystać z pomocy radcy prawnego, który wyjaśni i ewentualnie pomoże w sprawach związanych ze wspólnotą gruntową.

Artur Zawolski, radca prawny, Partner
Paweł Kierończyk, radca prawny