Ule do sadu - po co i jakie? Część II

Na zakup trzmiela najczęściej decydują się sadownicy uprawiający borówkę amerykańską. Zdarza się, że po zakupie rodzin trzmielich nie chcą one oblatywać upraw tak mocno jakby spodziewali się tego sadownicy. Takie zachowanie trzmiela nie jest podyktowane tym, że są leniwe lecz prawdopodobnie mają w ulu zapewnione duże ilości pyłku oraz syropu cukrowego.
Trzmiele są bardzo dobrymi zapylaczami w niekorzystnych warunkach pogodowych. Ich najważniejszą wadą jest to, że co roku trzeba je kupować.
Co roku coraz większą popularność wśród sadowników zyskuje murarka ogrodowa. Dlaczego tak się dzieje? Sadownicy doceniają ten owad za kilka jej cech. Przede wszystkim jest to bardzo pracowity owad, który pracuje 10-krotnie szybciej od pszczoły miodnej. Ponadto pszczoła ta zapyla wszystkie gatunki sadownicze uprawiane w Polsce. W odróżnieniu od pszczoły miodnej i trzmiela nie tworzy rodzin dzięki czemu jest praktycznie nie agresywna - nie broni gniazda. Dzięki temu nawet osoby uczulone na jad owadów mogą przebywać bez obaw w jej sąsiedztwie. Wydaje się, że najważniejszą cechą tego gatunku jest fakt, że murarkę ogrodową można w bardzo prosty sposób hodować we własnym gospodarstwie powiększając kolonie. Murarka ogrodowa nie komunikuje się między sobą dlatego w równomierny sposób penetruje środowisko wokół swojego gniazda. Chociaż może latać do 300 m od ula najczęściej jest to odległość kilkudziesięciu metrów.

Murarka ogrodowa - hodowla
Hodowla murarki ogrodowej jest stosunkowo prosta. Pszczoła ta do życia wymaga trzech rzeczy tj. miejsca gnieżdżenia, pyłku i gliny. W tradycyjny sposób murarkę ogrodową hoduje się w pędach trzciny. Pocięte na 15-20 cm odcinki trzciny zakończone kolankiem wiąże się w pęczki i zabezpiecza przed wilgocią. Około 2 tygodnie przed kwitnieniem kokony murarki umieszcza się w przygotowanym wcześniej ulu. Pierwsze wygryzają się z kokonów samce, a po kilku dniach samice. To płeć żeńska efektywnie zapyla sady, ponieważ zbiera pyłek dla kolejnego pokolenia. Na pyłku samica składa jajo oraz muruje z gliny przegrodę. Komory lęgowe ustawiane są liniowo jedna za drugą. Ważnym elementem decydującym o płci kolejnego pokolenia jest wielkość otworu, w którym składany jest pyłek i jajo. Dla murarki ogrodowej najbardziej optymalną wielkością jest otwór od 7 mm do 9 mm. Najważniejszym elementem hodowli murarki ogrodowej jest coroczne wyjmowanie kokonów i ich segregacja. Należy pamiętać że jest to nasza rodzima pszczoła, która posiada swoich wrogów naturalnych. W naturze pszczoła ta nie zakłada gniazda w jednym miejscu lecz jest rozproszona w środowisku. Dlatego też trudno jest odnaleźć przez pasożyty tą pszczołę. Chcąc wykorzystać pszczoły samotnice do zapylania naszych upraw wstawiamy ule do sadu zachęcając do zakładania gniazd w jednym miejscu.

Materiał gniazdowy dla murarki ogrodowej
Poza niewątpliwymi zaletami hodowli murarki ogrodowej w trzcinie, ten materiał gniazdowy  posiada też swoje wady. Trzcina, aby wyjąć kokony ze środka musi zostać rozerwana więc jest materiałem jednorazowym. Jeśli nie mamy w okolicach trzciny o odpowiedniej grubości musimy corocznie ją kupić. Jej koszt wynosi od 80 do 100 zł za 1000 pociętych trzcin. Jeżeli natomiast taka trzcina jest dostępna, wymaga to od sadownika nakładu pracy i często paliwa, aby pojechać naciąć trzcin, a potem pociąć na odpowiednie odcinki. Samo wyjmowanie kokonów pszczół z trzciny wymaga również dość dużego nakładu pracy. Wyjęcie kokonów z 1000 rurek trzcinowych wymaga od 8 do 12 godzin nakładu pracy. Jeśli zaczynamy swoją przygodę z tą pszczołą i posiadamy jej nieduże ilości praca przy niej nie jest zbyt uciążliwa. Reasumując roczny koszt utrzymania pszczoły murarki na około 1 ha sadu jabłoniowego w trzcinie licząc własną pracę to około 200 zł. Na rynku pojawił się sztuczny materiał gniazdowy w postaci płytek ułożonych jedna na drugiej tworzących otwory lęgowe dla pszczół. Plaster hodowlany dla pszczół samotnic Pszczelinka.pl jest wielokrotnego użytku (może służyć nawet 20 lat), wyjmowanie z 990 otworów lęgowych kokonów zajmuje tyko około 20 minut, a ponadto posiada odpowiedniej wielkości otwory, dzięki którym duża część z kolejnego pokolenia to samice.

mgr inż. Przemysław Kapka