Gdzie hetman i król zakończyli wojnę

Dwudniowa uroczystość była znakomitą okazją nie tylko do odświeżenia pamięci o rokoszu Lubomirskiego, ale i ku temu, by lepiej poznać historię i kulturę Polski XVII wieku. Na wszystkich, którzy w sobotę i niedzielę odwiedzili Park Nowomiejski lub Górkę Zgody w Nowych Łęgonicach, czekały liczne historyczne atrakcje.
Impreza rozpoczęła się hucznie, wystrzałem ze wszystkich armat. Potem zgromadzeni mogli obejrzeć pokaz sokolniczy, musztrę regimentu zachodniego, pokazy kawaleryjskie, a zwieńczeniem sobotniej części uroczystości była inscenizacja słynnej bitwy pod Mątwami.
Z kolei w niedzielę o godzinie 12.00 w malowniczo położonym kościele św. Rocha w Nowych Łęgonicach odbyła się uroczysta Msza Święta. A tuż po niej odsłonięto tablicę upamiętniającą podpisanie ugody w Łęgonicach. Nie zabrakło też inscenizacji tego wydarzenia ani pokazów wojskowych. Finałem obchodów była inscenizacja bitwy pod Warką, do której doszło w 1656 roku. W potyczce polskie wojska pod dowództwem Lubomirskiego i Stefana Czarnieckiego zwyciężyły szwedzkich najeźdźców.
Ugoda w Łęgonicach podpisana 31 lipca 1666 roku zakończyła rokosz, czyli zbrojny sprzeciw polskiego hetmana Jerzego Sebastiana Lubomirskiego wobec polskiego króla Jana Kazimierza. Konflikt pomiędzy oboma dostojnikami narastał przez kilka lat. Lubomirski był bowiem zdecydowanym przeciwnikiem wzmocnienia władzy króla. Trzeba dodać, iż władca wraz ze swoją żoną Ludwiką Marią Gonzagą optował za elekcją vivente rege (za życia króla). Hetman plany te uznawał za poważne zagrożenie złotej wolności szlacheckiej.
Bezpośrednią przyczyną buntu była jednak decyzja sądu sejmowego, który w pokazowym procesie skazał Lubomirskiego za zdradę stanu na infamię (niesławę), utratę urzędu i dóbr. Magnat schronił się na Śląsku, gdzie uzyskał zapewnienie o pomocy arcyksięcia austriackiego Leopolda I w planowanej wojnie domowej.
Mając poparcie możnego władcy oraz kilku polskich magnatów, w 1665 roku Lubomirski wrócił do Polski i wzniecił rokosz. O przebiegu militarnym konfliktu zadecydowały dwie wygrane przez buntowników bitwy: pod Częstochową (4 września 1665 roku) oraz pod Mątwami (13 lipca 1666 roku), gdzie rokoszanie wymordowali dwa tysięce poddających się dragonów króla.

Ostatecznie wojna domowa zakończyła się podpisaniem wspomnianej ugody w Łęgonicach, która jednak nie mogła satysfakcjonować żadnej ze stron. Król musiał zrezygnować z planów wprowadzenia vivente rege, zaś Lubomirski przeprosił władcę. W ramach porozumienia przywrócono go także do czci. Magnat udał się na wygnanie na Dolny Śląsk, gdzie 31 stycznia 1667 roku zmarł. Z kolei Jan Kazimierz w 1668 roku abdykował i wyjechał do Francji. Zmarł cztery lata po zrzeczeniu się korony.
Dominik Górecki