Pełnomocnik jak anioł stróż

Bardzo często ma miejsce sytuacja, w której osoba wzywana w charakterze świadka na przesłuchanie w danej sprawie, wychodzi z czynności już jako osoba podejrzana lub której postawiono zarzuty. Jej prawa i obowiązki ulegają zmianie, należy je dobrze poznać, by nie popełnić błędu skutkującego przegraną w procesie.
Radca prawny może pomóc między innymi w tym, by wykorzystać prawa jakie Kodeks postępowania karnego przyznaje przesłuchiwanej osobie. Co więcej, korzystając z jego pomocy można uniknąć wplątania się w kłopoty w trakcie przesłuchania czy odbierania zeznań.
Przepisy ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych mówią, że pomoc prawna świadczona przez radcę prawnego ma na celu ochronę prawną interesów podmiotów, na których rzecz jest wykonywana. Zawierają również obowiązek zachowania w tajemnicy wszystkiego, o czym dowiedział się w związku z udzieleniem pomocy prawnej, więc warto z nim rozmawiać szczerze.
Procedura karna różnicuje pozycję świadka i podejrzanego w kwestii składania zeznań. Świadek może ich odmówić tylko w określonej sytuacji: gdy jest osobą najbliższą dla oskarżonego oraz gdy w innej toczącej się sprawie jest oskarżony o współudział w przestępstwie objętym postępowaniem (art. 182). Każdy świadek może uchylić się od odpowiedzi na pytanie, jeżeli udzielenie odpowiedzi mogłoby narazić jego lub osobę dla niego najbliższą na odpowiedzialność za przestępstwo lub przestępstwo skarbowe (art. 183 § 1), jednak jeśli zeznana nieprawdę lub zatai prawdę, podlega odpowiedzialności karnej (art. 190).
Podejrzany zgodnie z art. 300 Kpk powinien być pouczony przed pierwszym przesłuchaniem o jego uprawnieniach: do składania wyjaśnień, do odmowy składania wyjaśnień lub odmowy odpowiedzi na pytania, do informacji o treści zarzutów i ich zmianach, do składania wniosków o dokonanie czynności śledztwa lub dochodzenia, do końcowego zaznajomienia z materiałami postępowania przygotowawczego. Przepis ten przypomina też o prawie podejrzanego do korzystania z pomocy obrońcy, w tym do wystąpienia o obrońcę z urzędu w wypadku, gdy nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.
W dalszej części art. 300 Kpk wymienia kilkanaście przepisów informujących o uprawnieniach, obowiązkach i wynikających z nich konsekwencjach dla podejrzanego. W tym gąszczu przepisów łatwo się zagubić. Dysponujący wiedzą radca prawny przyda się choćby po to, by poprowadzić sprawę klienta w ten sposób, by wykorzystał wszystkie przysługujące mu prawa do poprawy sytuacji procesowej.
Co się stanie z zeznaniami osoby, której rola procesowa zmieni się ze świadka na podejrzanego? Jej poprzednie zeznania uznawane są za niebyłe, nie mogą stać się podstawą wyroku ani żadnej innej decyzji procesowej. Niestety, to co zostało powiedziane często pozostaje w aktach i pamięci tych, którzy to usłyszeli lub przeczytali. Dlatego zobowiązanego do tajemnicy opiekuna prawnego, warto mieć od samego początku procesu, choćby po to, żeby po rozmowie przed zeznaniem, miał możliwość poradzenia w jakim temacie lepiej uchylić się od odpowiedzi na pytanie.
 
Przypomnijmy sobie lekturę „Procesu” Franza Kafki - każdy może znaleźć się w sytuacji, gdy zostanie wezwany na świadka lub niesłusznie oskarżony. Powszechnie mówi się, że więzienia są zapełnione ludźmi niewinnymi. Inne potoczne powiedzenie głosi: daj człowieka to znajdę na niego paragraf. Coś jest w tym jest. W obliczu profesjonalnego śledczego - policjanta lub prokuratora - większość ludzi może poczuć się niepewnie i zagubić w gąszczu pytań, pod wpływem technik stosowanych przez wprawnych graczy. Nawet jeśli ktoś czuje się niewinny, może wpaść w niemałe problemy.
 
Dlatego szczególnie w sprawach karnych już w momencie postępowania przygotowawczego warto mieć po swojej stronie radcę prawnego, który od samego początku przeprowadzi bezpiecznie przez proces.
Kancelaria Michalak Kosicka Zawolski i Partnerzy Radcowie Prawni służy od wielu lat pomocą prawną w sprawach karnych.

autor: Artur Zawolski, partner i radca prawny w MKZ Partnerzy