Przywracają pamięć

Wśród grójeckiego społeczeństwa  temat ten  nie jest dobrze znany, co postanowili sprawdzić gimnazjaliści.  Zorganizowali oni „Spacer w czasie”, którego zadaniem było sprawdzenie świadomości grójeckiej społeczności na temat getta. Zadawali konkretne pytania odnośnie getta,  ale spotykały się one z nieświadomością i niewiedzą.
Gimnazjaliści tłumaczą, że getto grójeckie nie było otoczone murem i istniało stosunkowo krótko, dlatego wiedza na ten temat jest ograniczona. Słowo klucz w projekcie to „pamięć”, a sam cel to uświadomienie ludzi o bardzo ciekawej historii miasta. Chcą zainteresować wszystkich historią Grójca, pokazać szczególnie interesujące miejsca, a zarazem  starają się wzbudzić lokalny patriotyzm by każdy grójczanin był dumny z tego, że mieszka w tym mieście. Zachęcają wszystkich do samodzielnego odkrywania swojego regionu.
Jak się dowiedzieliśmy, zakończeniem projektu ma być upamiętnienie getta – forma pozostaje jednak tajemnicą i będzie niespodzianką dla grójeckiego społeczeństwa.

Na początku drugiej wojny światowej w Grójcu przebywało około 5200 Żydów. Mieli swoją drewnianą i murowaną synagogę, mykwę, kahał i kirkut, 47 chederów, szkołę powszechną dla Żydów (ul. Armii Krajowej), szkołę religijną, stowarzyszenia i organizacje. Posiadali młyny, spichlerze, odlewnię żelaza, Fabrykę Maszyn Rolniczych, olejarnie, wytwórnie wody sodowej, octu. Bardzo wielu spośród nich zajmowało się rzemiosłem oraz handlem. Byli krawcami, szewcami, rymarzami, blacharzami, piekarzami, cukiernikami, kupcami galanteryjnymi, ale też nauczycielami, lekarzami, dentystami. Posiadali w Grójcu 116 parceli ziemi o łącznej powierzchni ok. 40 hektarów.

W listopadzie 1940 roku utworzono getto. Zlokalizowane zostało ono w zachodniej części miasta w rejonie ulic: Kościelnej, Mszczonowskiej, Zatylnej, Lewiczyńskiej, Mogielnickiej, Stodolnej, Stokowej, Starostokowej, Nowostokowej i Bózniczej (Krótkiej). Do getta przesiedlono Żydów grójeckich mieszkających dotychczas w innych częściach miasta. Uczestnicy projektu dotarli do mnóstwa map getta w Grójcu. Tak wyznaczone granice getta pozbawiały Żydów dostępu do ulicy Warszawskiej (dzisiejsza Armii Krajowej ) i Rynku, gdzie mieściła się większość żydowskich sklepów i zakładów przemysłowych. Getto miało charakter otwarty, choć przy wejściach znajdowały się budki strażnicze.


Daniel Zieliński